Theo nghiên cứu mới nhất, độ tuổi trung bình trẻ em Việt Nam sở hữu điện thoại là 9 tuổi, sớm hơn thế giới 4 năm, trong khi độ tuổi trung bình trẻ có hiểu biết ban đầu về an toàn thông tin mạng là 13 tuổi. “Hầu hết các em chưa được trang bị các kiến thức để bảo vệ thông tin cá nhân cũng như an toàn của bản thân khi tham gia môi trường mạng và vô hình chung, dữ liệu của các trẻ em cũng trở thành những miếng mồi của những kẻ xấu”. Thực tế thông tin cá nhân là loại thông tin có nhiều giá trị nhất, là “mỏ vàng” kẻ xấu luôn nhắm tới. Kẻ lừa đảo khai thác nhiều thông tin cá nhân của người dùng, cha mẹ (CCCD, số tài khoản, điện thoại…) và trẻ em. Thông tin của trẻ còn bị lộ lọt do nhận thức của người dùng chưa tốt, bất cẩn, cung cấp thông tin dễ dàng trên mạng. Nhiều bậc cha mẹ, nhiều trường học chưa lưu ý nhiều khi chia sẻ thông tin. “Vào dịp cuối năm học, việc chia sẻ thông tin tràn lan khi bố mẹ khoe bảng điểm, thành tích của con em sau một năm học rất thoải mái trên mạng. Từ đây, kẻ xấu có thể tiếp cận việc con bao nhiêu tuổi, học lớp nào và được bao nhiêu điểm học tập”.
Ngoài ra, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thu thập nhiều dữ liệu nhưng không bảo vệ an toàn; chia sẻ trái phép cho bên thứ ba; lộ lọt từ nhân viên quản lý dữ liệu. Cùng với đó, lừa đảo trực tuyến gia tăng, nhiều website được lập ra để thu thập thông tin cá nhân. Từ dữ liệu cá nhân đánh cắp được, kẻ xấu có thể lợi dụng để tiếp tục xâm hại, bắt nạt, lừa đảo hướng tới đối tượng trẻ em. Có số liệu cho thấy 20% trẻ em có những cảm giác sợ hãi, ghê tởm khi xem các clip bạo lực và hành vi tình dục trong 1 tháng sau khi tiếp cận thông tin.
Để trang bị thêm hành lang pháp lý bảo vệ trẻ em, Chính phủ đang giao Bộ Thông tin và Truyền thông xây dựng Nghị định Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 72/2013/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, trong đó đưa ra khái niệm về hành vi xâm hại trẻ em, thông tin độc hại đối với trẻ em trên môi trường mạng; đồng thời nhấn mạnh việc bảo vệ trẻ em, thanh thiếu niên trên môi trường mạng là một trong những biện pháp quản lý quan trọng để thúc đẩy sự phát triển cũng như quản lý internet hiệu quả. Để quản lý việc cung cấp thông tin, Dự thảo quy định các mạng xã hội, kênh thông tin có lượng người dùng lớn (khoảng 10.000 người theo dõi trở lên) cần cung cấp thông tin xác thực; thực hiện việc đăng ký độ tuổi; có tính năng thông báo, cảnh báo, chặn lọc, gỡ bỏ các nội dung gây hại, không phù hợp với trẻ em và phải có bộ phận chuyên trách xử lý các yêu cầu để cơ quan quản lý có thể sẵn sàng phối hợp khi cần. Cùng đó, phải có biện pháp để xác thực định danh trẻ em và giới hạn thời gian sử dụng cho trẻ. Trong trường hợp trẻ em có đăng ký tài khoản sử dụng thì phải có biện pháp giúp cha mẹ, người chăm sóc trẻ giám sát các hoạt động của trẻ em…
Bên cạnh việc điều chỉnh, chỉnh lý các văn bản, nghị định pháp luật về bảo vệ trẻ em thì việc quan trọng hiện nay là quan tâm đến công tác bảo vệ trẻ em, đặc biệt là cha mẹ và nhà trường. Để bảo vệ trẻ em trước những nguy cơ khi tiếp xúc với mạng xã hội, việc trang bị kiến thức, kỹ năng số cho trẻ em theo từng độ tuổi để các em biết tự bảo vệ mình và biết cách tương tác an toàn là rất cần thiết.
Thực tế chỉ ra rằng, sự việc đau lòng thường hay xảy ra ở những gia đình ít quan tâm đến con cái. Do đó, quan trọng hơn cả, bản thân những người làm cha mẹ cần nhận thức rõ những nguy cơ khi con em mình tiếp xúc với không gian mạng, có biện pháp quản lý, kiểm soát, bảo vệ con em mình trước những nguy cơ mà mạng xã hội có thể mang lại. Gia đình chính là hạt nhân của các giải pháp, đừng để “mất bò mới lo làm chuồng”. Mỗi đứa trẻ đều là niềm tin, hy vọng; mọi cố gắng, phấn đấu của chúng ta đều để có một thế hệ tương lai tốt đẹp. Mỗi bậc phụ huynh cần trang bị cho mình những kiến thức phù hợp để bảo vệ người thân, con cái của mình trên không gian mạng./.